جشن سده یا جشن پیدایش آتش، رسمی قدیمی تر از نوروز!

جشن سده یکی از مهمترین جشن‌های آیینی زرتشتیان است که هر ساله مردم ایران به خصوص در شهرهای یزد، کرمان و تهران این روز را جشن می‌گیرند. همانطور که جشنواره‌های مختلف در تمام کشورهای دنیا برگزار می‌شوند و باعث جذب گردشگر می‌شوند در ایران هم جشن‌هایی داریم که البته به خوبی به آنها توجه نشده است. به عنوان مثال در زمان جشن هالووین تور اروپا ارزان نیست و این جشن تاثیر زیادی در جذب توریست و قیمت تورهای خارجی دارد.

اگر تا به حال درباره جشن سده اطلاعات زیادی نداشته‌اید با مطالعه این مطلب می‌توانید جشن پیدایش آتش که رسمی قدیمی‌تر از نوروز است را بهتر بشناسید. این جشن که در میان جشن‌های ایران باستان قدمت بالایی داشته دارای آداب و رسوم مختلفی است که در این مطلب به آنها نیز می‌پردازیم.

جشن سده چیست؟ (تاریخ برگزاری جشن سده در ایران)

همانطور که گفتیم جشنواره‌ها و فستیوال‌ها می‌توانند نقش مهمی در جذب توریست داشته باشند؛ اما به شرطی که مردم و مسئولین آن کشور به آن اهمیت دهند. به عنوان مثال با آغاز عید نوروز گردشگران خارجی زیادی به ایران سفر می‌کنند تا با آداب و رسوم مردم ایران در جشن سال نو آشنا شوند. همچنین در این ایام قیمت تورهای اروپایی نوروز 1404 با افزایش قیمت روبرو می‌شوند و اکثر مردم ترجیح می‌دهند که سفر داخلی را تجربه کنند.

متاسفانه این روزها شاید جوانان و نوجوانان بدانند ولنتاین چیست؟ اما هیچ اطلاعاتی درباره جشن‌های باستانی و سنتی ایرانی مانند جشن سده ندارند. جشن سده در تاریخ 10 بهمن ماه هر ساله برگزار می‌شود و زرتشتیان به ستایش اهورامزدا می‌پردازند. این جشن با نواختن ساز، رقص و پایکوبی و شاهنامه خوانی و نقالی همراه است.

برای نامگذاری جشن سده چند دلیل وجود دارد که یکی از آنها به شروع فصل سرما در گذشته مربوط می‌شود. ایرانیان باستان شروع فصل سرما را از ابتدای آبان محاسبه می‌کردند و 100 روز پس از آن یعنی 10 بهمن را به عنوان جشن سده جشن می‌گرفتند. اما در روایت دیگری که برای وجه تسمیه جشن سده عنوان شده، از 10 بهمن تا اول فصل بهار 50 روز و 50 شب فاصله است و به همین دلیل این روز را سده نامیده‌اند.

آداب و رسوم جشن سده

آتش عنصر مقدسی در بین زرتشتیان محسوب می‌شود و آن را به عنوان عظمت و قدرت اهورامزدا می‌شناسند. آتش در این جشن که با نام جشن سده سوزی هم شناخته می‌شود نقش مهمی دارد. زرتشتیان هیزم جمع کرده و برای برگزاری جشن سده آتشی بزرگ فراهم می‌کنند. همچنین اکثر مردم در پشت بام خانه‌هایشان آتش روشن کرده و به رقص و شادی در کنار آن می‌پردازند.

از دیگر آداب و رسوم جشن سده می‌توان به خواندن گات‌ها توسط روحانیون و موبدان زرتشتی در این روز اشاره داشت که به دعا و نیایش مشغول می‌شوند. خواندن سرود‌های مختلف ملی و مذهبی، رقص‌های آیینی و آتش برپا کردن از مهمترین آداب برپایی این جشن است. توجه داشته باشید که هیچ محدودیتی برای شرکت در جشن سده وجود ندارد و مردم با دین و آیین‌های مختلف اجازه حضور در این مراسم را دارند.

جشن سده چه زمانی برگزار می‌شود؟

همانطور که گفتیم جشن سده در تاریخ 10 بهمن ماه برگزار می‌شود. این جشن 40 روز پس از شب یلدا و 50 روز مانده به عید نوروز برگزار می‌شود. در همین زمان شاید افراد زیادی به قصد حضور در فستیوال‌های خارجی اقدام به خرید تورهای خارجی نوروز کنند، در حالیکه در کشورمان جشن‌های آیینی و سنتی متعددی وجود دارد و مردم از برگزاری آنها بی اطلاع هستند.

تا پیش از حمله مغول به ایران این جشن باشکوه و عظیم برگزار می‌شد اما رفته رفته با تغییر فرهنگ و ادیان در بین مردم این جشن هم کمرنگ‌تر از گذشته شد. به طور کلی در اسناد تاریخی هیچ متن مشخصی برای نحوه برگزاری این جشن و آداب و رسوم آن عنوان نشده و آدابی که امروزه مشاهده می‌کنید نسل به نسل انتقال پیدا کرده است.

جشن سده در یزد

استان یزد معابد زیادی برای زرتشتیان را در خود جای داده است و آتشکده معروف زرتشتیان هم در این استان قرار گرفته است. شهرهای میبد، اردکان و یزد از مهمترین شهرهای زرتشتیان محسوب می‌شوند که جشن سده را هر ساله برگزار می‌کنند. آتشکده محله رحمت آباد هم یکی از بهترین جاهای دیدنی یزد محسوب می‌شود که مراسم جشن سده به صورت باشکوهی در آن برگزار می‌شود.

جشن سده در روستای چم یزد

روستای چم یزد یکی دیگر از اماکنی محسوب می‌شود که جشن سده به صورت مفصل در آن برگزار می‌شود. در این روز مردم روستا با شروع شامگاه به دور هم جمع شده و آتش برپا می‌کنند. با برپایی آتش، سرود خواندن، نیایش کردن و کارهایی از این دست، جشن سده توسط مردم روستای چم یزد برگزار می‌شود.

جشن سده در کرمان

استان دیگری که زرتشتیان نسبتا زیادی در آن زندگی می‌کنند و جشن سده باشکوه‌تر از سایر استان‌ها برگزار می‌شود، استان کرمان است. این جشن در استان کرمان بیش از 80 سال اقامت دارد و همچنان سالانه گرامی داشته می‎شود. یک روز قبل از دهم بهمن ماه باغداران و کشاورزان اقدام به جمع‌آوری هیزم و چوب خشک می‌کنند تا برای برپایی آتش بزرگ و جشن سده آماده شوند.

رفته رفته با نزدیک شدن به غروب آفتاب موبدان زرتشتی با مشعل به سمت هیزم‌ها رفته و با رعایت آداب آتش را از 4 طرف روشن می‌کنند. قبل از روشن شدن آتش موبدان دعاهای مخصوص جشن سده را می‌خوانند و پس از برپایی آتش، مردم به هلهله و شادی می‌پردازند.

مهمترین مکان در کرمان که جشن سده در آن برگزار می‌شود، آتشکده دولت آباد کرمان است. این مکان به مرکز مهمی برای برگزاری جشن سده تبدیل شده و سالانه مردم کرمان، رفسنجان، بم و دیگر شهرستان‌ها برای تماشای این مراسم به دولت آباد سفر می‌کنند.

با توجه به اینکه جشن سده در دهم بهمن ماه قرار گرفته افراد زیادی شاید به فکر خرید تورهای نوروزی مانند تور بالی عید 1404 باشند؛ اما افرادی که قصد سفرهای داخلی دارند می‌توانند کرمان را برای سفر انتخاب کنند و در جشن سده شرکت داشته باشند.

تجربه بازدید از جشنواره های مختلف با آژانس گردشگران سپهر تهران

در طول سال در کشورهای مختلف از جمله ایران جشنواره‌های مختلفی برگزار می‌شود که برگزاری این جشن‌ها از جمله جشن سده، شب یلدا و عید نوروز باعث جذب گردشگران می‌شود. شاید بسیاری از مردم سفر به کشورهای مختلف را در بازه‌های زمانی مختلف را ترجیح دهند اما با توجه به قیمت تورهای خارجی در ایام نزدیک به مناسبت‌ها، سفر داخلی به‌صرفه‌تر است.

به عنوان مثال قیمت تور پوکت نوروز 1404 با تورهای داخلی قابل قیاس نیست. در این مطلب سعی کردیم فقط یکی از صدها جشنی که در سنت و آیین ایرانیان وجود دارد را معرفی کنیم. جشن سده یکی از جشن‌های سنتی و آیینی زرتشتیان است که در شهرهای یزد و کرمان به شکل باشکوه‌تری برگزار می‌شود و در طول سفر به این شهرها می‌توانید برگزاری این جشن را از نزدیک تماشا کنید.