جشن میانه زمستان؛ جشنی کهن با آداب و رسوم باستانی
جشن میانه زمستان یکی از جشنهای ایران باستان است که 45 روز بعد از شروع زمستان و در تاریخ 15 بهمن برگزار می‌گردد. ایرانیان در این روز، به استقبال بهار رفته و به دلیل پشت سر گذاشتن نیمه سخت زمستان، به شادی و پایکوبی می‌پردازند. جشن میانه زمستان مانند جشنهای دیگر ایران باستان، تجلیلی از طبیعت و چرخه فصول بوده که امروز کمی به فراموشی سپرده شده است. گذشت زمان و تغییر سبک زندگی افراد، بسیاری از آداب و رسوم ایرانیان را تغییر داده و جشن میانه هم از این قاعده مستثنی نیست. در صورتی که قصد دارید اطلاعات بیشتری درباره جشن میانه‌ی زمستان به دست آورید، در این مطلب از گردشگران سپهر تهران همراه ما باشید.
جشن میانه زمستان چیست؟
همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، آشنایی با جشنهای ایران باستان از اهمیت زیادی برخوردار است. شما همان‌طور که می‌دانید جشن سده چیست، باید با جشن میانه نیز آشنایی داشته باشید. جشن میانه زمستان، بخشی از جشنهای تقسیم‌شده فصلی سال (ورشیم یا فرشیم) است. ایرانیان در روز 15 بهمن ماه، به مناسبت نزدیک شدن به فصل بهار و پشت سر گذاشتن نیمی از زمستان سخت به جشن و پایکوبی می‌پردازند.
در گذشته که گاه‌شماری برای تشخیص روزها و ماه‌ها وجود نداشت، ایرانیان باستان برای بخش‌بندی سال، آن را به چهار ورشیم تقسیم می‌کردند و هر ورشیم با برگزاری جشن و آیین مخصوص همان دوره، به دو بخش تقسیم می‌شد. تقسیم‌بندی سالانه اگرچه ساده به نظر می‌رسید، اما اقدامی هوشمندانه برای شمارش روزها بود. علاوه بر این، مردم با استناد به آن می‌توانستند آغاز و پایان سال را نیز تخمین بزنند.
تاریخ جشن میانه زمستان؛ جشن میانه زمستان مصادف با چه روزی است؟
به طور کلی می‌توان گفت که اطلاع از تاریخ جشنهای مختلف مانند جشن سده، چهارشنبه سوری و غیره از اهمیت بالایی برخوردار است. جشن میانه زمستان پس از گذشت 45 روز از ابتدای زمستان و 45 روز مانده به اولین روز بهار، یعنی در تاریخ 15 بهمن ماه هر سال برگزار می‌شود.
مهم‌ترین ویژگی میانه زمستان در این است که این جشن مانند دیگر جشنهای باستانی ایران، ریشه در احترام و بزرگداشت طبیعت دارد. یسنا خوانی، دعا کردن، شب‌نشینی، خوردن آش، رقص و پایکوبی از دیگر آیین‌های جشن میانه زمستان است که می‌توان به آن اشاره کرد. شرکت‌کنندگان در ابتدا برای شکرگزاری از نعمت‌های الهی به نیایش پرداخته و سفره گسترده‌ای پهن می‌کنند تا همه مردم بر سر یک سفره غذای خود را میل کنند.
پس از آن، با بیرون آوردن وسایل کشاورزی خود از انبارها، آن‌ها را تمیز و تعمیر کرده و خود را برای شروع سال جدید و کشت‌وکاری بهتر آشنا می‌کنند. اهدا یا بخشش قسمتی از درآمد به افراد نیازمند از دیگر آیین‌های جشن میانه زمستان است. در صورتی که قصد رزرو تورهای نوروزی را دارید، پیشنهاد ما به شما این است که بعد از برگزاری جشن میانه زمستان برای خرید اقدام نمایید تا تجربه حضور در این جشن را از دست ندهید.
پیشینه جشن میانه زمستان؛ تاریخچه جشن میانه زمستان چیست؟
برای برگزاری جشنهای میانه مانند جشن میانه بهار و تابستان انگیزه‌های مختلفی وجود دارد. به عنوان مثال، یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های برگزاری جشن میانه، در این بود که دامداران و کشاورزان بتوانند برای کشت‌وکار و امور مربوط به مشاغل خود برنامه‌ریزی کنند. گفتنی است که قیمت تور تایلند، ترکیه، دبی و غیره در زمان برگزاری جشنهای مختلف افزایش پیدا می‌کند؛ در چنین شرایطی شما می‌توانید با شرکت در جشن میانه زمستان، تجربه‌ای دلپذیر و مشابه با جشن فانوس، هولی و غیره را رقم زده و از رقص و پایکوبی لذت ببرید.
در ایران باستان، جشنهای فصلی با نام دیگر "گاهنباری" نیز شناخته می‌‌شدند. پژوهشگران بر این باورند که جشنهای گاهنباری شامل هشت جشن بوده که موبدان ساسانی با تحریف آیین‌های کهن، دو جشن از آن‌ها را حذف کردند. این حذف با این قصد انجام شد که گاهنبارها تبدیل به ۶ گاه شوند و با ۶ گام آفرینش در تقویم مزدیسنا (مزدا پرستی) و برخی باورهای دینی موبدان هماهنگ باشد؛ همچنین در تلاش بودند که به جشنهای فصلی، ریشه دینی بدهند.
جشنهای فصلی مانند گاهنبار، گاهبار و گَهَنبار با توجه به نوشته‌های تاریخی توسط اسطوره‌های آریایی و زرتشتی به 6 روزی که خداوند دنیا را خلق کرد، اشاره دارد. در کتاب زند به نقل از زرتشت مکتوب شده است که اهورامزدا در 6 گاه دنیا را ایجاد کرده و اول هر گاه، یک نام وجود دارد که برای هر کدام از آن‌ها یک جشن برگزار می‌شود. به طور کلی گفته می‌شود، همان‌طوری که در دین سامی، خداوند جهان هستی را در 6 روز خلق می‌کند، در دین زرتشتی نیز اهورامزدا در طول 6 گاهنبار دنیای مادی را به وجود آورده است.
برخی از پژوهشگران معتقدند که سال گاهنباری از هنگام دگرگونی تابستانی یا به عبارتی دیگر نخستین روز تابستان (بلندترین روز سال) آغاز می‌شده و پس از طی هفت بازه زمانی (شامل سه پایان فصل و چهار میانه فصل: سه پایان ورشیم و چهار میانه) به آغاز سال بعدی یا جدید می‌رسید. در چنینی شرایطی، پایان فصل بهار که مصادف با ابتدای سال گاهنباری بود، برخلاف دیگر تقسیم‌بندی‌ها، مراسمی نداشت و آن زمان آغاز سال نو به حساب می‌آمد. علاوه بر این، موبدان زرتشتی آیین جشن میانه زمستان را به جشن سده شباهت می‌دهند. جشنهای فصلی یا گاهنباری با رای شورای عالی سیاست‌گذاری ثبت میراث معنوی در لیست آیین‌های ملی ایران به ثبت رسیده است.
شناخت گاهنبارها؛ هر کدام از گاهنبارها دارای چه معانی هستند؟
فرقی نمی‌کند که قصد شرکت در جشن فانوس را دارید یا به دنبال این هستید تا در جشن میانه زمستان شرکت نمایید. شناخت درباره جشن‌ها به شما کمک می‌کند تا حال‌وهوای جشن را بیش از پیش درک نمایید. در ادامه اطلاعاتی درباره معانی گاهنبارها را در اختیار شما قرار دهیم که عبارتند از:
میدیوزَرِیم (Maidh-Yo-Zarem) یا در زبان اوستایی مئیذیوئی زرمیه: این کلمه به معنای میانه فصل سبز یا میانه بهار بوده که در گاهنبار ابتدایی قرار دارد. این گاهنبار پس از گذشت 45 روز از ابتدای سال و دقیقا در روز 15 اردیبهشت ماه برگزار می‌گردد. زرتشتیان بر این باورند که آفریدگار آسمان را در ابتدای سال خلق نموده است.
میدیوشِیم (Maidh-Yo-Shema) یا در زبان اوستایی مئیذیوشمه: میدیوشِیم به معنای میانه تابستان بوده که بعد از گذشت 145 روز از ابتدای سال و به عبارتی در روز 15 تیر ماه برگزار می‌شود. گفته می‌شود که خداوند در این گاهنبار آب را خلق کرده است.
پَیته‌شَهیم (Paiti-Shahem) یا در زبان اوستایی پئیتیش ههیه: این کلمه به معنای پایان تابستان بوده و پس از گذشت 180 روز از اولین روز سال، برگزار می‌شود. این گاهنبار برابر با 30 شهریور ماه بوده و زرتشتیان بر این باورند که خداوند در این دوره زمین را خلق کرده است.
اَیاسرِم (Aya-Threm) یا در زبان اوستایی یاسرمه: گاهنبار چهارم به معنای آغاز سرما و میانه پاییز بوده و پس از گذشت 212 روز از آغاز سال برگزار می‌گردد. زرتشتیان بر این باورند که اَیاسرِم، تمامی گیاهان بر روی زمین آفریده شده‌اند.
میدیارِم (Maidh-ya-Rem) یا در زبان اوستایی مئیذیاتیریه: پنجمین گاهنبار به میانه سال و انتهای پاییز اشاره دارد. این گاهنبار در 20 دی ماه و با گذشت 290 روز از آغاز سال برگزار می‌گردد. خلق جانوران برای زیستن همزمان با کامل شدن آفرینش جهان از مواردی است که در این گاهنبار اتفاق افتاده است.
هَمَسپَتمَدُم (Hamas-Path-Maedem) یا در زبان اوستایی همسپت مدم: آخرین گاهنبار به معنای برابری روز و شب، سرما و گرما بوده که مصادف با پایان زمستان و آغاز سال جدید است. این گاهنبار که نام دیگر آن "وهیشتواشت" است، دلالت بر این دارد که در این روز انسان خلق شده و خداوند کل جهان را آفریده است. این گاهنبار با گذشت 365 روز از سال (آخرین روز سال) برگزار می‌شود.
گفتنی است که برخی پژوهشگران، آتش را به عنوان آخرین و هفتمین مرحله معرفی کردند که نمادی از انرژی، نیرو و توان جنبش در جهان هستی است. از این رو، همان‌طوری که 6 نوع جشن مختلف به پاس آفریده شدن آسمان، آب، زمین، گیاهان، جانوران و انسان‌ها برگزار می‌شود، نوروز را نیز جشن آفرینش آتش و بزرگداشت آن می‌دانند.
دلایل از یاد بردن جشن میانه زمستان؛ چرا مردم جشن میانه را فراموش کردند؟
آقای رضا مرادی غیث‌آبادی، پژوهشگر، باستان‌شناس و نویسنده کتاب‌های تاریخی و گاه‌شماری گوناگون، معتقدند که دلیل فراموشی جشن میانه زمستان در این است که اسمی از آن در 6 مرحله گاهنبارها آورده نشده است. بر اساس گفته‌های ایشان، جای دو تاریخ و مرحله زمانی در میان گاهنبارها خالی است؛ اول، جشن نوروز و دوم، جشن میانه زمستان. علاوه بر این، آقای غیث‌آبادی بر این باور بودند که فراموشی گاهنبار میانه زمستان به دلیل تصرف "موبدان" دوران ساسانی بوده که امکان دارد در جهت حفظ ترتیب و تطبیق تعداد گاهنبارها با 6 مرحله آفرینش برنامه‌ریزی شده باشد.
محل برگزاری جشن میانه، جشن میانه زمستان در کجا برگزار می‌شود؟
امروزه جشن میانه زمستان در ایران برگزار نمی‌شود؛ اما بسیاری از افراد در تلاش هستند تا این جشن را زنده نگهدارند. مردم برخی استانها و روستاها با نواختن ساز، آوازخوانی، پایکوبی، نیایش، شب‌نشینی و دیگر آداب و رسوم مربوط به جشن میانه زمستان، آیین‌های این جشن را تا حدودی حفظ کرده‌اند. جشن سده و مراسم پیر شالیار از جشن‌هایی است که در فصل زمستان برگزار شده و شباهت زیادی با جشن میانه زمستان دارند. علاوه بر این، منطقه اورامانات کردستان یا شهرهایی که برگزارکننده آیین سده هستند، می‌تواند تجربه خاطره‌انگیزی از حضور در جشنی مانند جشن میانه زمستان را برای شما به ارمغان آورد.
خرید تورهای خارجی با خرید تور از آژانس گردشگران سپهر تهران 724 با بهترین قیمت
در این مطلب سعی کردیم شما را با جشن میانه زمستان و تاریخ برگزاری آن آشنا کنیم. جشن میانه زمستان هر ساله در تاریخ 15 بهمن ماه برگزار شده که دلیل برگزاری آن، سپری شدن زمستان سخت و نزدیکی به فصل بهار است. با وجود این که جش میانه تا حدی به فراموشی سپرده شده است؛ اما مردم در برخی از روستاها و استانها همچنان آن را جشن می‌گیرند و به رقص و پایکوبی می‌پردازند.
آژانس گردشگران سپهر تهران با بیش از 25 سال سابقه در زمینه گردشگری و برگزاری تورهای خارجی مانند تور ویتنام، مالدیو و غیره سفری به‌یادماندنی را برای شما به ارمغان می‌آورد. در صورتی که به دنبال خرید تور مورد نظر خود با بهترین قیمت بازار هستید، همین حالا با شماره 91009292-021 تماس بگیرید تا کارشناسان ما در این زمینه شما را راهنمایی کنند.
